Fabels en feiten - Wassen en vervilten

Nog even voor alle duidelijkheid: de dingen die wij vinden en de verhalen die wij horen zijn geen wetten van Meden en Perzen. Het kan zo maar zijn dat op een andere plaats, of zelfs binnen een andere familie in dezelfde plaats, weer heel anders met breiwerk werd omgegaan.

In het vorige berichtje hebben jullie kunnen lezen dat Arjan van Dijke ons op het spoor zet van Frans en Tannetje Bout. Beide echtelieden zijn inmiddels op hoge leeftijd, maar dat doet aan hun vertelkracht niets af. Wat hebben Anja en Stefanie een leuke middag gehad!

Anja is na het eerste interview nog een paar keer terug geweest. Soms met nieuwe vragen, soms om zekerheid over iets te krijgen. Frans en Tannetje zijn van de generatie vissers die zelf werkten in de periode waarin wij ons onderzoek doen. Hun aantal wordt snel kleiner.
Het echtpaar zal zeker nog een aantal keren voorbij komen op dit blog. Ze kunnen goed verhalen vertellen, het is een lust om naar te luisteren. Omdat de meeste lezers het Thoolse dialect niet eigen zullen zijn, hebben we alle echte dialectwoorden zo veel mogelijk naar het Nederlands 'vertaald'.

Eén van de zaken die aan de orde komen is het vervilten van de truien. Eigenlijk gaat het over heel iets anders:
Tannetje vertelt: "Van de sajet breiden we ook sokken. Nou, als je er dan één had met zweetvoeten, dan was het binnen een week gebeurd."
.......Wat was er dan gebeurd?
"Die sajet, dat was zulke ongelofelijke rotwol. Maar ja, je had niets anders dus je deed het er mee. Dan had je een paar sokken gebreid en kon je ze na een week al weggooien. Door het zout in het zweet waren ze dan helemaal vervilt en zo hard als een plank. De sokkenwol van tegenwoordig is veel beter. Die gaat tenminste een poosje mee." (Frans toont zijn door Tannetje gebreide sokken).

Frans: "Mijn moeder breide onze truien van sajet. Het klopt, dat was wol als je er nog maar naar keek dan vervilte het al. De truien werden op de groei gebreid, óf wat groter (bij volwassen mannen) zodat ze nog zouden passen als ze zouden krimpen in de was…"
....Het was niet de bedoeling dat ze vervilten voor extra bescherming?

"Nee, het was niet de bedoeling dat die truien zouden vervilten. Het gebeurde gewoon, dat lag aan de wol. Bovendien: als ze vervilten gaat heel de rek er uit."

Tannetje: "Je was altijd als de dood om hun truien uit te wassen. Die truien hadden ze een hele week aan. Dat stonk verschrikkelijk als ze thuis kwamen. De truien moesten altijd heel voorzichtig op de hand worden gedaan. Je was als de dood dat ze zouden gaan vervilten. Maar ja, met vuulte van een hele week moest dat eigenlijk wel met heet water. En dat was dan weer niet goed voor de wol. Dan was het hopen dat die trui goed uit de was kwam.

Op den duur waren de truien helemaal hard en vervilt. Dat wilde je niet, maar het gebeurde gewoon. Dan wisten de mannen ze niet meer uit te krijgen. Met de wol kon je dan eigenlijk niets meer. Uitrafelen ging niet, het zat helemaal in elkaar. Dan was het eigenlijk alleen nog geschikt als poetslap. Wel zonde van al je werk. Mijn vader had ook van die truien (de vader van Tannetje was landarbeider), maar hij droeg ze bijna nooit. Hij vond het vervelende dingen. Dus die van mijn vader sleten niet zo hard ;)"

Frans: "Lusten jullie nog een kopje thee dames?"