Wij wensen iedereen

en houden kerstvakantie tot 15 januari 2022!

 

Er was eens 5: Handel en wandel

In deze blogpost vliegen we samen door de geschiedenis van het breien in Europa en de Nederlandse geschiedenis. We doen dat heel summier omdat de verhalenlijn 'Er was eens' anders véél te lang zou worden.

Breiende madonna, Bertram van Minden begin 15e eeuw
Van; Wikipedia

De vroegste breiwerken in Europa worden gemaakt voor Spaanse koningshuizen door Arabische breiers. Het breien werd vermoedelijk ontwikkeld in Azië en/ of de Arabische landen nadat daar het spinnewiel was uitgevonden. Met dat spinnewiel kunnen de lange draden worden gefabriceerd die nodig zijn voor een breiwerk. (Het zou ook zo maar kunnen zijn dat het breien zich tegelijkertijd op verschillende plaatsen op de wereld heeft ontwikkeld. Zoiets gebeurt vaker in de geschiedenis van de mens.)

Volgens veel bronnen op het internet verschijnen tijdens de 80-jarige oorlog (1568 - 1648) en de Spaanse overheersing in de Nederlanden de eerste gebreide kledingstukken. Op het blog 'Nederlands gebreid' vinden we echter dat het eerste breiersgilde in de Nederlanden mogelijk al in 1429 in Tournai werd opgericht. Dat klinkt waarschijnlijk en zou qua tijd overeenkomen met de afbeelding hierboven van Bertram van Minden, een Duitse kunstschilder. Deze schilder leefde van ca. 1340- 1415 en was dus al zo bekend met de kunst van het breien dat hij een trui afbeeldt die wordt gebreid op 4 naalden. 

Via datzelfde blog komen we op het spoor van Irena Turnau en wat zij schrijft over de geschiedenis van het breien in het stuk 'The knitting crafts in Europe from the thirteenth to the eighteenth century'.  Hierin kun je lezen dat de Nederlanders beroemd waren om hun breiwerk en dat onder andere Engeland in de 16e eeuw gebreide handschoenen importeerde uit de Nederlanden. Ook vinden we dat algemeen wordt aangenomen dat het breien vanuit Nederland naar Scandinavië is 'geëxporteerd' (zie pagina 22 in het artikel).
Dit klopt met wat Annemor Sundbø schrijft in haar boek 'Koftearven': één van de oudste termen voor een 'kofte' is 'hollandsk truien'. Maar hoe kwamen die truien dan in Noorwegen terecht?

We zwaaien af naar de Nederlandse geschiedenis.
Een beetje een onderbelicht onderwerp in onze vaderlandse historie is de periode van de 'moedernegotie' of de Oostzeehandel. Deze Oostzeehandel ontstond in de 15e eeuw, bleef tot 1660 winstgevend en kwam voort uit de (haring)visserij. In een blogpost uit 2013 schrijven wel al over het haringkaken en dat dit waarschijnlijk in Biervliet, in wat nu Zeeuws-Vlaanderen is, werd uitgevonden. 
We komen in deze post ook op de Shetland-eilanden terecht (figuurlijk dan) en bij de Itse muts, een kledingstuk wat Annemor ook noemt in haar boek.

Itse muts, replica/ proefmodel
Collectie Stichting Zeeuwse Visserstruien

Terug naar de Oostzeehandel; onder andere graan, zout en hout werden verscheept en verhandeld.  Brouwershaven was bijvoorbeeld een doorvoerhaven voor zout naar de Oostzee. Maar: niet alleen Brouwershaven, bijvoorbeeld ook Middelburg, Veere, Arnemuiden en Zierikzee profiteren van deze handelsperiode. Een samenvatting over de Oostzeehandel kun je vinden op Wikipedia. Er werden tijdens de bloeiperiode van de moedernegotie verschillende oorlogen gevoerd om die handel te kunnen controleren. Nederland was - afhankelijk van wie er aan de winnende hand was - bondgenoot van de Denen of van de Zweden. De Deense koning die de Sont beheerste was echter de belangrijkste bondgenoot tijdens de periode van de Oostzeehandel.

In 1536 houdt Noorwegen op te bestaan als zelfstandig land, Deense edellieden gaan het land besturen en dat duurt maar liefst tot 1814. Zo komen we weer terug bij de geschiedenis van het breien in Noorwegen en de 'nattrøje'. De Denen laten namelijk  breiers uit Nederland komen voor het vervaardigen van breiwerk. Eén van die Nederlanders is bijvoorbeeld 'Willumb Willumbsen' (bedenk dat er vaak geen eenduidige schrijfwijze was voor namen en woorden en de oer-Hollandse naam Willem Willemsen ligt op het puntje van je tong...). Willumb vestigt zich in Kopenhagen en vervaardigt breiwerk voor de Deens-Noorse markt. 

De Nederlandse controle over die Oostzeehandel was één van de aanleidingen tot de Nederlands-Engelse oorlogen. Tijdens één van die oorlogen voer Michiel de Ruyter naar Chatham (in 1667) voor een aanslag op de vloot van de Engelse marine in hun eigen haven - het spreekt nog steeds tot de verbeelding. Deze oorlogen zijn in de periode die we noemen in 'Er was eens 2', de periode waarin de 'nachttruien' populair zijn bij onder andere de Engelse, Noorse en Deense adel en waarvan bekend is dat deze truien niet alleen in Engeland werden vervaardigd, maar dat ze óók van elders werden geïmporteerd.
En nu lijken we de cirkel rond te kunnen breien en was het idee dat 'Michiel de Ruyter misschien al wel de voorloper van een visserstrui heeft gedragen' mogelijk helemaal zo gek nog niet.

Dit is de laatste blogpost voor dit jaar. Tijdens het zoeken naar 'de trui van Michiel' ;-) vonden we nog meer opmerkelijke en leuke dingen. Niet alleen over de visserstruien, maar ook over ander breiwerk uit de (Zeeuwse) streekdracht.

We zijn ons aan het beraden over hoe en waar we dat met jullie gaan delen.

Wordt vervolgd...

Er was eens 4: Damast breien

In de vorige aflevering noemen we het al even: damast breien. Annemor Sundbø gebruikt de term voor gebreide patronen in rechte en averechte steken. In Nederland vinden we dit begrip alleen op de website van Evelien Verkerk: Nederlands gebreid. We laten verschillende zoekmachines los op het damast breien, maar hoe we ook googelen en duckducken, veel meer dan dat komt er niet boven water.

Uitsnede van  Nattrøje, ca. 1880, het patroon in rechte en averechte steken is duidelijk zichtbaar
Bron: Norsk Folkemuseum - digitaal museum

Gelukkig is Stefanie niet voor één gat te vangen en besluit zij via FB contact op te nemen met Evelien. Die stuurt ons al heel snel een leuke e- mail terug en daarmee komen we verder.

Evelien schrijft:

"Voor zover ik mij herinner heb ik de term 'damast breien' voor het eerst gelezen in beschrijvingen van museumstukken bij musea die ik heb bezocht. Vanaf de 17e eeuw was Nederland fameus voor zijn verfijnd breiwerk waarbij tot begin 19e eeuw motieven vooral werden gebreid in rechte en averechte steken...
... Verder zijn er uit de 17e eeuw mannenjassen bekend in effen zijden damastbreiwerk uit Italië, zie dit artikel (PDF). Bij dit type gebreide mannenjassen wordt ook soms in twee kleuren, met gouddraad zelfs, brokaatweefsel nagebootst en zo werd ook damastweefsel geïmiteerd, wat allebei dure stoffen waren.
In de collectie van het museum in Deventer zit een fragmentje breiwerk met zijde en gouddraad waar ook rechte en averechte blokjes damastbreiwerk te zien zijn, volgens de archeoloog een stukje bisschopshandschoen"

Wat we hierboven lezen komt helemaal overeen met wat we de laatste tijd hebben gezien en gevonden. 
Daarmee kunnen we een tijdlijn gaan maken, een samenvatting van de Nederlandse (Hollandse) geschiedenis waarin we het door ons gezochte en onderzochte breiwerk een plaats gaan geven. Daarbij moeten we niet vergeten dat de Nederlanden in een deel van die geschiedenis groter was dan tegenwoordig. Door de eeuwen heen zijn de grenzen van verschillende landen, waaronder ook die van  Nederland, herhaaldelijk verschoven en verplaatst.

Evelien geeft ook tips over een aantal websites waar we verder kunnen lezen. Eén van de links leidt ons naar mitaines, mofjes en wantjes (waarover later meer) en via dezelfde website maar dan een andere link belanden we bij het boekwerk Praktische handleiding voor onderwijzeressen der aanvangs- of kinderscholen en die der vrouwelijke handwerken voor jeugdige meisjes van Alberdina Woldendorp. 
Dit is een dame die niet voor één gat is te vangen en die weet waar ze voor staat. In haar boek uit 1827 geeft zij aan dat 'Ofschoon holbreiden thans weinig meer in smaak is, blijft deze kunst evenwel toch zeer belangrijk in het vak van vrouwelijke handwerken' (p. 150).  Het 'holbreiden' (of ajour breien zoals we het nu noemen) komt uitgebreid aan bod in Het BeddenGoed van tante Zoet. Is dit een gevalletje 'toeval bestaat niet'? We wijden graag in een andere blogpost meer aandacht aan Alberdina.  

En daarmee gaan we ook terug in de tijd op dit blog. Al in 2013 vertellen we over Brouwershaven, over de truien die we daar vinden, onze vraagtekens daarbij en over het feit dat 'Brouw' in de 16e eeuw een doorvoerhaven was voor zout naar de Oostzee.

In hetzelfde jaar schrijven we een blogpost over haring en oorlog. Ook toen speelde de gedachte al dat gebeurtenissen in de geschiedenis van invloed zijn geweest op de verspreiding van visserstruien. Nu weten we dat dat inderdaad klopt, het lijkt er zelfs op dat het niet alleen geldt voor visserstruien, maar misschien ook over verschillend breiwerk van ons project 'Het GeriefGoed van tante Zoet'.

Volgende keer nemen we jullie daarom mee terug in geschiedenis: naar de moedernegotie, naar verschillende oorlogen en naar de tijd van Napoleon Bonaparte.

Wordt vervolgd...

Er was eens 3: De wijze van schrijven

Nattrøyer/ trøjer/ thrøyge/ thøie... het is niet zo gek dat we jaren geleden het spoor bijster raakten. Annemor noemt in haar boek 'Koftearven' zo'n tien verschillende schrijfwijzes waarvan 'truie' nog het meest op het hedendaagse Nederlandse woord 'trui' lijkt. Het ligt dus gelukkig niet helemaal aan ons dat we in eerste instantie niets vonden.

Het interessante is dat hóe iets wordt genoemd of geschreven de verwantschap tussen dingen mede kan aantonen. Dat blijkt ook als we verder lezen in het boek. De eerste 'algemene' Noorse truien werden  tryja, færøysk troggja (truien van de Faeröer), estisk troi (uit Estland) en hollandsk truien genoemd. Dat laatste hoeven we vast niet te vertalen.
We besluiten dat het spoor van de nattrøyer interessant genoeg is om het verder te volgen en we kruipen op de bank met een kop thee binnen handbereik en ons neus in het boek.

Tarjei Bjugsson Sagnskar
(foto uit genealogie album Gunnar Thune Drengsson)

We lezen en lezen... en vinden de foto hierboven. Deze man, Tarjei, is duidelijk al wat ouder en draagt een wat wij nu 'Noorse' trui noemen. De datum van de foto is onbekend, maar die is zeker van vóór 1896, omdat Tarjei toen overleed. Opmerkelijk en leuk is dat Tarjei de tweelingbroer is van Arne die op de tekening verderop staat, dat past in dit verhaal, twee 'schrijfwijzes' van hetzelfde genetische materiaal...

De nattrøyer waar het allemaal mee begon waren - zoals we in het vorige verhaal schreven - gebreid van zijde op hele dunne naalden. Ze waren rijkelijk versierd met borduurwerk wat er naderhand op werd aangebracht, maar hadden ook patronen in rechte en averechte steken.

Met de rechte en averechte steken komen we terug op de verwantschap tussen woorden, hoe iets wordt genoemd en wat dat dan betekent. Wat het dan weer ingewikkeld maakt is dat woorden nú een heel andere betekenis kunnen hebben dan woorden tóen. De term 'nachttrui' wil namelijk helemaal niet zeggen dat dit kledingstuk (alleen) 's nachts werd gedragen. In dit geval geeft het ook iets aan in de richting van 'thuis gedragen in de informele sfeer'. Denk hierbij bijvoorbeeld ook aan de woorden 'kamerjas', 'ochtendjas', 'badjas' en 'huispak'.
Het resultaat van het breien met zijde in rechte en averechte steken lijkt veel op geweven damast, de weeftechniek die in eerste instantie ook met zijde werd gedaan. Daaruit is de term 'damast breien' ontstaan in het Noors. De enige die we kunnen vinden in Nederland en de techniek zo noemt is Evelien Verkerk op haar blog 'Nederlands gebreid'. (Daarover later meer.)

Het zal jullie niet verrassen dat de ingebreide motieven niet alleen 'voor het mooi' waren. Ze moesten de drager of draagster (truien werden door mannen én vrouwen gedragen) beschermen tegen het kwade.
De zijden nachttruien werden gebreid in één kleur - we zien vooral rood en blauw - maar de erop geborduurde motieven hebben andere opvallende kleuren. 
Hoe uit de éénkleurige breisels de meerkleurige Noorse truien zijn ontstaan is niet duidelijk. Men weet alleen zeker dat ze vanaf het midden van de 19e eeuw in Noorwegen voorkomen. Daarmee verlaten wij het spoor naar de Noorse, meerkleurige truien en gaan we verder met het spoor van de 'monochrome' truien in rechte en averechte steken.

In 1848 wordt Arne Bjugsson Sagneskar geportretteerd door Adolph Tideman. We vinden de afbeelding onder andere terug in het genealogische album van Gunnar Thune Drengsson.

Op deze tekening is Arne te zien in een gebreide trui. Aan de ene kant is de vraag of de motieven gebreid zijn in rechte en averechte steken of dat die is gebreid in verschillende kleuren. Aan de andere kant is dat misschien niet eens zo interessant. Want: als de trui in rechte en averechte steken is gebreid lijkt dit verdacht veel op de bij ons zo bekende visserstrui. Maar: als de trui is gebreid in meer kleuren zou dit zo maar 'een andere schrijfwijze voor hetzelfde woord' kunnen zijn en lijkt die verdacht veel op de bij ons zo bekende visserstrui.

Wordt vervolgd...

Er was eens 2: De sweater-detective

In de tweede aflevering van de serie over Setesdal door Arne en Carlos maken we uitgebreid kennis met Annemor Sundbø. Deze dame is een wandelende encyclopedie als het om breien gaat en dan vooral om Noorse breiwerken.
Dat zij daarover zo veel weet is een groot toeval en ligt niet in de lijn der verwachting. Annemor kwam helemaal onverwacht in het bezit van een gigantische berg lompen, meer dan16.000 kg (geen tikfout en geen nul teveel). Zij kocht in 1983 namelijk een 'sjoddifabriek', waar - in dit geval wol - wordt gerecycled. De vorige eigenaar had nog wat voorraad laten liggen.

Annemor Sundbø
Bron: Gyldendal
Foto: Astrid Snipsøyr, Gyldendal

Na enige tijd kwam Annemor er achter dat de oude eigenaar steeds van vooraf en bovenop de vodden hergebruikte. Dat betekent dat achterin en onderaan deze enorme berg wollen (kleding)stukken nog steeds de oudste delen liggen. Toen is haar belangstelling voor en de speurtocht naar de oude Noorse, gebreide kledingstukken ontstaan en is zij met een gedegen onderzoek begonnen.

Dát onderzoek past helemaal in ons straatje. Tijdens de uitzending toont Annemor namelijk een aantal Noorse truien en wijst tussen neus en lippen door een visserstrui aan. Dat vinden wij natuurlijk al hartstikke leuk, maar als zij de 'nattrøje' noemt als voorloper van de Noorse truien springen bij ons een heleboel laatjes open en zitten wij op het puntje van onze stoel. Dat zullen jullie begrijpen.
Hier vinden we misschien de ingang die meer dan zes jaar geleden voor ons onvindbaar was en gesloten bleef.

Wat meehelpt is dat we nu horen en zien dat de schrijfwijze van nattrøje nog al kan wisselen. Dan blijkt ook dat er eind 2015 al een artikel heeft gestaan in het Noorse vakblad voor streekdracht: Bunad. 
Als, áls we onze vorige zoektocht een jaar later waren begonnen hadden we misschien direct al meer gevonden. Helaas was dat niet zo, maar vinden we nu hopelijk alsnog waar we naar zochten...door een verregende namiddag in november.

Nattrøje, ca. 1880
Bron: Norsk Folkemuseum - digitaal museum

Het artikel 'Nattrøyer - våre eldste stikkegensere' vertelt over de zijden, op dunne pennen gebreide truien uit de periode 1650-1750. Daarvoor gaat de schrijver, Janne H. Arnesen, eerst bijna 1000 jaar terug in de tijd; er komen op afbeeldingen uit Europa in de 13e eeuw voor het eerst breiende mensen voor.
In de 15e eeuw wordt het voor de adel in Europa gebruikelijk om gebreide kousen, handschoenen/ wanten en mutsen te dragen en in de tweede helft van de 16e eeuw komen daar gebreide truien bij.

Elizabeth 1 door Levina Teerlinc, ca 1565
Bron: Wikipedia

Gebreide truien - dat kunnen ook exemplaren zónder mouwen zijn - verspreiden zich over Europa. In de koudere, noordelijke streken worden vaker truien mét mouwen gevonden. De garderobe van Elizabeth 1van Engeland (koningin van 1558 - 1603)  bevat gebreide truien, deels geïmporteerd uit Italië en deels gemaakt in Engeland. 
In de loop van de 17e eeuw worden de gebreide truien gemeengoed onder de Engelse adel en eind 17e, begin 18e eeuw worden ze ook populair bij de adel in Denemarken en Noorwegen.

In de tweede helft van de 18e eeuw raken de truien bij de Europese adel uit de mode. Dit kan te maken hebben met het feit dat de nattrøjer lokaal geproduceerd konden worden (zowel handbrei als (hand)machinebrei) en ze daardoor populair werden bij de lagere standen.

Het uitgebreide artikel vertelt nog veel meer, maar dat voert te ver voor dit blog. Het hele artikel is hier te vinden.

Jullie zullen begrijpen, onze interesse is gewekt. In aflevering 2 van de serie Norwegian Craft Traditions zien we ook dat Annemor een boek heeft uitgegeven over de gebreide nalatenschap van Noorse truien: Koftearven, je kunt er hier doorheen bladeren.

Bron: Gyldendal

Dit boek blijkt ook in Nederland verkrijgbaar en Anja besluit een exemplaar te bestellen. Welke informatie tante Post na enkele dagen bezorgd komt in het volgende blogbericht.

Wordt vervolgd...

Er was eens 1: Michiel

De afgelopen jaren - inmiddels al bijna tien! - schreven we over allerlei wat te maken heeft met onze zoektocht naar Zeeuwse visserstruien. We maakten jullie deelgenoot van successen, maar ook van 'zeperds' - als zaken toch anders waren dan we in eerste instantie dachten.
Soms liep een spoor dood, konden we niet verder en bleken de door ons uitgezette lijntjes niets te vangen.

Zo ook in 2014/ 2015, in de tijd dat we druk waren met de uitgave van het boek over Zeeuwse visserstruien: Truien bij de vleet. Bij het schrijven stuiten we al op vragen rondom verschillende truien op Schouwen en Duiveland. We vermoeden dat er een eerdere connectie moet zijn met Engeland (van vóór 1850) dan we nu weten, maar kunnen geen bewijs vinden om dat te be- of ontkrachten.

Lene Holme Samsøe en Liv Sandvik Jakobsen
Bron: Kofteboken.no

In dezelfde periode krijgt Anja een boek van Noorse vrienden. Zij weten waar wij mee bezig zijn en bedenken dat het Noorse 'Kofteboken' in dit licht een leuk cadeau is. Het boek gaat over de zoektocht naar de bekende Noorse truien en vesten en of elke plaats (of dal) zijn eigen trui heeft. Waar hebben we dat meer gehoord???

Het boek is op dat moment alleen in Noorwegen verkrijgbaar. Voor zover wij weten is het ook niet vertaald uit het Noors.

Bij het lezen van het boek stuiten we op de term 'silkenattrøje', direct vertaald betekent het: zijden nachttrui. De Noorse kofte én een heleboel andere truien zouden verwant zijn aan deze truien. Maar wat voor truien waren dat dan en door wie werden ze waar en wanneer gedragen?
Er staat in het boek alleen dat dergelijke truien in de 17e eeuw al volop in de mode waren.
Wij filosoferen er wat op los, Whatsapp is wat dat betreft geduldig. Maar als Anja roept: "Misschien heeft Michiel de Ruijter al wel een visserstrui gedragen" is de reactie van Stefanie en Jeanet toch wat voorzichtig (laten we het zo maar noemen).

Wij waagden een gokje en e-mailden naar de schrijfsters van het boek, maar helaas kregen we daar nooit een reactie op. We bergen daarom de gedachte aan Michiel en de nachttruien op in een laatje in ons achterhoofd en denken er verder niet meer aan.

Van: Arne en Carlos

Tot twee weken geleden: Op een verregende namiddag vinden we geheel bij toeval een serie die in de zomer van 2021 werd gemaakt door Arne en Carlos over de streekdracht van Setesdal in Noorwegen. In de állereerste aflevering noemen zij de 'sweater-detective' Annemor Sundbø. En dan gaan bij ons alle laatjes met Michiel de Ruijter en zijn eventuele trui weer open...

Wordt vervolgd...

Dan nog even dit:

In deze serie verhalen vertellen wij opnieuw over onze zoektocht naar de herkomst van Zeeuwse visserstruien. We hebben op dit moment nog geen idee waar we zullen eindigen, wordt het een succes of is het een zeperd?
Soms zullen we verwijzen naar eerder verschenen berichtjes op dit blog, soms naar het boek 'Truien bij de vleet'. Al tijdens het drukken van het boek 'Truien bij de vleet' vonden we nóg vier Zeeuwse visserstruien en in 2019 een vijfde. Wij vinden echter dat we te weinig nieuw materiaal hebben om opnieuw een uitgave alleen over Zeeuwse visserstruien te maken. Mogelijk komen de truien wel in een andere toekomstige uitgave. 
Er komt definitief ook geen nieuwe papieren druk van het boek 'Truien bij de vleet'. Het is nog wel als e-boek te koop in onze webshop.

De drie musketiers in actie

Wat hadden wij gisteren weer een leuke dag! Wederom stonden we in 'de schijnwerpers', al was dat met de nieuwe maatregelen wel een hele uitdaging. Gelukkig was de winkel van Jeanet net groot genoeg voor ons drieën plus een cameraman, een presentatrice en een stagiaire. 

Natuurlijk hadden we lol.. dat kan niet anders, als je zo lang samen geen leuke dingen hebt kunnen doen. Wat kregen we er weer heerlijk veel positieve energie van!!

Terwijl de truien, vesten, sjaals en mutsen door de winkel wervelden en de presentatrice -die duidelijk geen kaas gegeten had van breien - netjes de vragen stelde die door Klaas, de cameraman gesouffleerd werden, hadden wij de grootste lol met 'het filmen van het filmen'. Zou daar ook een Oscar voor bestaan? ;)

Afijn, geniet even lekker mee van onze leuke middag! 

En.. zodra wij weten wanneer het 'andere' filmpje klaar en beschikbaar is, dan melden we dat natuurlijk HIER! 

Teaser

Het állereerste echte blogberichtje op Het GeriefGoed van Tante Zoet, ons andere blog, ging over de flessenlikker, een bijzonder praktisch stuk gereedschap voor zuinige mensen/ Zeeuwen/ Nederlanders. Land van herkomst? Nederland? Wie het weet mag het zeggen.

Een ander bijzonder zuinig en praktisch stuk gereedschap is de kaasschaaf:

Land van herkomst: Noorwegen. Wat hebben een flessenlikker, een kaasschaaf, Het GeriefGoed van Tante Zoet en Zeeuwse Visserstruien met elkaar te maken? Dat is onderdeel van onze nieuwe zoektocht naar de herkomst van die Zeeuwse visserstruien en misschien ook van ander Zeeuws breiwerk.

Volgende week start de serie verhalen hierover op dit blog.

Vissersvest Zierikzee

Het was tijdens de eerste bijeenkomst van Anja en Stefanie dit jaar, dat Anja ineens een dot geel breiwerk tevoorschijn haalde en zei: “Kijk eens, hier ben ik ook nog aan bezig..” Anja spreidde het breiwerk uit, en onder haar handen verschenen twee panden met de motieven erin van de nieuwste visserstrui Zierikzee. Maar dit breiwerk leek helemaal niet op de traditionele trui! Terwijl Anja de panden wat recht trok en ze uitspreidde op de tafel ontvouwde zich het begin van een prachtig lang vest. Dit breiwerk-in-wording zag er heel anders uit dan een gebruikelijk model vest, wát een verrassing! Stefanie vond het er geweldig uitzien, en was heel benieuwd wat Anja had bedacht.

Het idee om het patroon van een vissersvest te ontwerpen was er al langer. Want jullie kennen dat vast wel: zo’n visserstrui is hartstikke mooi, maar als je als vrouw er eentje draagt wordt het gauw wat ‘propperig’.. Of te warm, dat kan op een bepaalde leeftijd ook een rol spelen. Veel vrouwen dragen daarom liever een vest. Vestje open, vestje dicht.. geen enkel probleem. We merken dit goed aan het vissersvest ARNEMUIDEN. Dat is al jaren een hardlopertje!

Het traditionele vest is meestal kort, tot aan de heup. Anja bedacht dat het leuk zou zijn om een keer van de gebaande paden af te wijken, en een minder traditioneel ontwerp te maken. Ze ging hélemaal los, en ontwierp een vest met lange panden tot aan de knie. Door het lange boord krijgt dit vest een heel eigentijdse uitstraling!

Samen met model Anne, die ook heeeeel graag op de foto wilde!

We moesten er even op wachten, op dit vissersvest Zierikzee. Want achter de schermen modderde Anja een tijdje met de vorm van de mouwen. Zoals jullie eerder al konden lezen leverde het een mouw of vier op voordat ze tevreden was. Maar, het uitproberen was het zeker waard: dit resultaat mag er méér dan zijn! Dit vest kun je naar allerlei gelegenheden dragen. De foto’s op ons blog leverden meteen al heel enthousiaste reacties op. Inmiddels is het patroon van het vest af, én klaar voor de verkoop. 

Het patroon van het nieuwe vissersvest is te koop in onze webshop. Als je het garen koopt bij Jeanet van Blij dat ik Brei krijg je het patroon er, zoals altijd, gratis bij. Het vest is gebreid van hetzelfde garen als de visserstrui Zierikzee, namelijk Jawoll superwash sokkenwol van Lang Yarns. Een superzacht en wasbaar garen van 75% superwash wol en 25% polyamide en in eindeloos veel kleuren leverbaar.

Erratum visserstrui Zierikzee

Gisteren bleek dat in één van de vier nieuwe patronen van visserstrui Zierikzee, die we onlangs uitbrachten, een stuk tekst ontbreekt. Dankzij de oplettendheid van Lettie kwamen we er achter dat bij het rondbrei patroon van de heren trui essentiële informatie is weggevallen. 

Hoe het kan gebeuren dat er zomaar een hele alinea 'verdwenen' is geraakt kunnen we niet achterhalen, we hebben werkelijk geen idee waar het mis is gegaan met dit patroon!

Voorlopig is het patroon eventjes uit de webshop gehaald, zodat we het kunnen aanpassen. Op onze website Zeeuwse Visserstruien kun je onder het kopje Errata de juiste tekst vinden. 

De mensen die het heren rondbreipatroon via onze webshop besteld hebben, zijn op de hoogte gebracht via de mail. Zij ontvangen in de loop van volgende week een nieuw, aangepast exemplaar. Klanten die een pakket inclusief garen bij Jeanet hebben gekocht kunnen wij helaas niet achterhalen. 

Onze excuses voor het ongemak!

Erratum bij het patroon Zierikzee - Schot in de roos - heren rond breien, verkocht vóór 11-11-2021

Bij het opzetten voor de panden zijn de maten van de breinaalden weggevallen: 

Zet ....... op met breinaald 2 mm, sluit de tr. Let er op dat u de tr niet draait. PM aan het begin van de tr. Brei rond. Brei  8 cm boordsteek 2:2. Wissel naar breinaald 3 mm.

Op pagina 3 staat teveel tekst. De laatste alinea vervalt:

 Als de mouwspie 21 st breed is verdeelt u het werk. Brei eerst het voorpand verder, zet de st van het rugpand apart en de mouwspieën apart op een hulpnaald. VM de M naast de mouwspieën.

Squid knit

Wat een leuke reacties hebben we gehad na het uitbrengen van het patroon van de visserstrui van de stad Zierikzee. De verschillende patronen zijn al door heel wat mensen besteld, we hadden klanten tot in Canada.

Tijdens het hele traject van het maken van dit patroon bedacht Jeanet dat het misschien een goed idee zou zijn om ook een vest te ontwerpen. Zij heeft al jaren (van voordat de Stichting Zeeuwse Visserstruien bestond) een door Anja gemaakt patroon in haar (web)winkel van een damesvest met de slangen van Arnemuiden. (Het patroon van dit vest is niet los te koop, je krijgt het gratis bij de aanschaf van het garen).

Fotografie: Martin van Dijke

Deze week kregen we een leuke e-mail van Britta met de vraag of het mogelijk is een vest te maken met de motieven van de trui Zierikzee. Zo komen er twee wegen bij elkaar (toeval bestaat niet) en kunnen wij nu melden dat we druk zijn met het patroon van een damesvest.

We stappen af van de meer traditionele modellen en maken er een heerlijk comfortabel vest van. Het breien heeft alleen nog wel wat voeten in de aarde. Zo wilde het met de mouwen niet echt lukken. Voor het prototype breide Anja vier mouwen voordat er eentje goed was. Stefanie noemde het octopus breien - maar dat zijn er acht, we zeggen nu: het breien van het vest is squid knit: nóg meer armen.

Wordt vervolgd...

Visserstrui Zierikzee

We moesten het even terugzoeken; wanneer hebben we jullie op de hoogte gebracht van de heel bijzondere donatie die we kregen? Die donatie kregen we in oktober precies twee jaar geleden, het was voor ons een geweldig lustrum cadeau. Op 3 november 2019 konden we jullie laten meegenieten. De tijd vliegt...

De fotografie van de modellen bij dit bericht is van Siem Jansen en Martin van Dijke.

Het zal jullie niet ontgaan zijn dat er in die twee jaar heel veel is gebeurd. Je kunt wat onze activiteiten betreft gerust spreken van 'Voor Covid' en 'Na Covid'.
Aan de ene kant speelde het ons parten, het was niet mogelijk om samen draadjes te voelen, breisels te beoordelen en direct en samen te 'sparren'. Op de één of andere manier zit het beeldscherm dan toch in de weg.
Aan de andere kant hadden wij nu ruim en rustig de tijd om een breipatroon te ontwikkelen en jullie te laten zien hoe wij dat doen.

Het hele proces was de afgelopen tijd te volgen op dit blog. Welk draadje kies je - en welke breinaalden horen daar bij - wat voor model ga je maken en hoe schrijf je het op? Voordat over al die zaken een besluit is genomen en de eerste versie van een patroon is geschreven ben je al snel (bijna) een jaar verder. 

Dan zijn er nog foto's nodig (dat was best een 'dingetje' met de ophokplicht), is het belangrijk dat iemand anders een trui op proef breit  - zo wordt niet alleen de maat van de trui maar vooral het patroon gecontroleerd - en moet dat patroon zelf ook nog door de 'muggenzift'.

Gelukkig waren Inge en Ans weer bereid om ons te helpen bij het hele proces. Heel, heel hartelijk dank daarvoor.

En nu (tromgeroffel en hoorngeschal): we zijn heel blij dat we het breipatroon voor de visserstrui van Zierikzee  kunnen aankondigen. Er zijn vier patronen en daardoor is er voor elk wat wils.
De patronen zijn echt verschillend: dames- en herenmaten en heen en weer breien of rondbreien. Omdat de patronen zo verschillend zijn hebben we besloten ze op dit moment als vier losse patronen uit te brengen. Je kiest voor 'dames rond breien' of  'dames heen en weer breien' of voor 'heren rond breien' of 'heren heen en weer breien'.

Het zijn uitgebreide patronen van 6 of 7 pagina's. De trui is helemaal gebreid in rechte en averechte steken en de teltekeningen staan overzichtelijk op 1 aparte pagina. Een los patroon koop je in de webshop van Stichting Zeeuwse Visserstruien. Als je een compleet pakket wilt hebben (garen + patroon) kun je terecht bij Blij-dat-ik-brei / Atelier Jaffari. Wil je een andere garensoort dan in de webshop staat? Neem dan contact op met Jeanet.  Ook bij Wolboerderij Blij Bezuiden / DutchMerino zijn er pakketten beschikbaar. In deze pakketten zit DutchMerino garen van de kudde van Janny.

Als je een garenpakket aanschaft bij één van deze twee dames dan krijg je het patroon er gratis bij.

Wil je de trui graag in het echt zien? Dat kan bij handwerkwinkel Atelier Jaffari aan de Markt 1 in Arnemuiden (open van woensdag t/m zaterdag, op vrijdag is Jeanet er zelf niet) en bij de winkel van Wolboerderij Blij Bezuiden, 't Zand 61 in Koewacht (open op vrijdag).

We hebben gekozen voor een comfortabel model met ronde hals en aangebreid halsboord. Het model met de polosluiting en aangebreide kraag heeft het niet gehaald, zoals we eerder al dachten. Maar misschien (...misschien...) kunnen we ooit eens een leuke workshop wijden aan het maken van een trui met zo'n kraag.

Aan alles komt een eind - of een nieuw begin

We kunnen ons niet herinneren wanneer we voor het laatst écht bij elkaar zijn geweest, maar vanmorgen was het zover. Voor het eerst in lange tijd hebben we geen video-overleg. We hebben een onvervalst, in persoon overleg met koffie. Nu kunnen we al onze nieuwe schatten en vondsten showen, bewonderen, aanraken en uitvouwen.

Want hoewel we het speuren en zoeken op een laag pitje moesten zetten, hebben we in de afgelopen 1 1/2 jaar toch nog wel wat gedaan.

Wat hebben we elkaar gemist. Onze contacten via het internet gingen zo goed en zo kwaad als het ging door, en video-vergaderen bracht uitkomst voor als we toch met meer mensen 'bij elkaar' wilden zitten. Maar uiteindelijk halen de digitale hulpmiddelen het niet bij gewoon ouderwets en analoog met elkaar aan de tafel zitten.

We kunnen stellen dat het een productief overleg is geweest, er is veel besproken en er zijn knopen doorgehakt. Het resultaat van het doorhakken van één van die knopen vinden jullie volgende week vrijdag op dit blog. We moeten nog wat puntjes plaatsen en daar hebben we nog even tijd voor nodig.

Maar: we zijn er weer en we hebben er zin in! Tot volgende week.

Zomerstop

Nog twee weken, en dan breekt voor ons de zomervakantie-periode aan. Zoals elk jaar piepen we er dan een poosje digitaal tussenuit. Of het ook mogelijk is om in persona de hort op te gaan is natuurlijk nog afwachten, maar hopelijk lukt het ons om deze zomer het mooie Zeeuwse land een poosje te verlaten voor 'avonturen elders'. 

De wolwinkel van jeanet in Arnemuiden blijft wél open, maar kijk áltijd eerste even op haar website of ook zíj de deuren niet eventjes dicht gooit. Zou zomaar kunnen, he, als het erg warm is.

Anja en Stefanie zijn afwezig van 1 juli t/m 15 september. Mocht je dringende vragen hebben dan kan het dus langer duren dan je gewend bent voordat er een reactie komt.

Wij wensen iedereen een corona-vrije en mooie zomer toe!

'Under construction' en een sneakpeak

Keuzestress, we hadden het er in het vorige bericht al over. Hoe gaan we breien; met welk materiaal en met welke kleur, die stappen hebben we genomen.

Mooie kleuren en de pennen uit het vet

Daarvóór hadden we al een paar 'prototypes' gemaakt. Dat is belangrijk, want is wat je bedenkt wel uit te voeren en áls dat zo is kun je het dan ook beschrijven in een patroon? Sommige technieken zijn meer geschikt voor een workshop(reeks) dan voor een algemeen breipatroon.

Dat geldt ook voor het exemplaar hierboven met knoopsluiting en opstaande kraag/ col. Die kraag is hartstikke fijn als het koud is, knoopjes door de knoopsgaten en je hebt een hoop minder 'trek langs de nek'. Toch steekt twijfel de kop op, want hoe gaan we dit zo beschrijven dat iedereen snapt wat de bedoeling is.

Daar zijn we - dus - nog niet uit. En omdat met Covid-19 workshops en 'eerste-hulp-bij-handwerken' op zaterdagen bij Blij-dat-ik-Brei voorlopig niet mogelijk zijn besluiten we om een ronde hals mét een mooi randje langs de halskant te kiezen.

Fotoshoot in opbouw

Het patroon in verschillende dames- en herenmaten is al een eind gevorderd. We willen met de exemplaren die gereed zijn graag foto's gaan maken. Dan rijst de vraag: hoe gaan de dat zo organiseren dat het voor iedereen veilig blijft? We kunnen jullie vertellen: het is gelukt met gezinnen, bubbels én fotobewerking.

Er gaat ook wel eens iets mis...

En dan nog de beloofde 'sneakpeak'😁:

Wordt vervolgd...

Keuzestress

Geduld is een schone zaak...het is een waarheid als een koe en gelukkig werd ook ons geduld uiteindelijk beloond. In januari arriveerde er een hele grote doos van 'de boer' met daarin veel, héél veel meters Dutch Merino. Op een streng zit 800 meter, maar op een 'af spinnerij'-koon zit maar liefst 8 KILOmeter garen. Er kwam daardoor 32 kilometer bij ons binnen, dat is ongeveer genoeg om rond het Zeeuwse eiland Tholen te leggen.

Waarom zoveel? Zoals (bijna) gebruikelijk zijn er onverwachte zaken waar we geen rekening mee hebben gehouden. Deze Dutch Merino is op een iets andere manier verwerkt om het nog beter slijtvast te maken. Dit kun je zien op onderstaande foto:

In het gele kader de oude versie en in het rode kader de nieuwe. Door anders te twisten en te twijnen ontstaat van dezelfde vezel een garen met andere kwaliteiten. Daardoor is het beter slijtvast, maar zit er ook wat minder rek in het garen (merino-garen rekt, altijd). Dat heeft geen gevolgen voor het breiwerk, maar wél voor het opwinden.

De bolletjes storten in, tenzij je ze heel voorzichtig behandelt. Als we ze opwinden met wat spanning op de draad en niet meer dan 50 gram per bol gaat het redelijk. Maar jullie zullen begrijpen dat we niet in gedachten hadden om eindeloos op de hand bolletjes van 50 gram op te winden.

Wees niet ongerust: we hebben een oplossing gevonden. Zowel voor de 'losse' verkoop als voor de thuisbrei van de proefexemplaren. Ons spinnewiel brengt namelijk uitkomst voor de proefbrei; met tractie en weinig twist spoelen we vanaf de konen steeds 150 gram op onze spinnewiel-spoelen. Die zetten we op de spoelhouder en vanaf daar kunnen we breien.

We verwachten natuurlijk niet dat iedereen op deze manier aan de slag gaat, dat zou wat zijn. Hoewel: zo krijg je wel een innige band met de Dutch Merino waar je mee gaat breien ;-). Zodra we de eerste zending voor 'handbrei' binnen hebben zullen we jullie laten zien wat het is geworden.

Naast de proefexemplaren van Dutch Merino wordt er ook hard gewerkt aan een exemplaar van fabrieksgaren. Dit doen we niet allemaal alleen, we zouden ons een paar tennisarmen breien. Gelukkig hebben we proefbreisters/ vrijwilligers die niet alleen goed kunnen breien, maar ook de door ons gemaakte patronen controleren.

Dan komt de vraag in welke kleur wij zullen gaan breien. We gaan weer monsters maken.

Zoals jullie al hebben kunnen lezen is er al een trui in 'licht-naturel'. Die kleur valt daarom af, net als de 'donker-naturel' en antraciet - vanwege de proeftrui in fabrieksgaren.

Uiteindelijk blijven er twee opties over:

We zijn weer een stapje verder, wordt vervolgd...

Flexplek en hét proeflapje

Daar liggen ze dan, de strengen die via de post aankwamen. We nemen het aan voor 'gewoon', maar eigenlijk is het een wonder toch? Dat alle postbodes en pakketbezorgers (bijna) iedere dag alles bezorgen wat ze in hun tas of in hun bus krijgen? 

Zo gewoon is het eigenlijk niet, daarom:

Geven we alle post- en pakketbezorgers een welverdiende PLUIM op de HOED 👒!

De strengen dus, ze liggen nog steeds. Daar moeten we wat mee vóórdat we kunnen gaan breien. En het liefst zonder dat de hele handel in de knoop raakt (al eens 800 meter garen ontward?).
Herinneren jullie je het nog van vroeger hoe dat ging? Het opwinden van strengen wol bij je oma voor sokken, een trui of een vest? Eindeloos met je onderarmen in een hoek en oma opwinden? Wij hebben nog geen kleinkinderen op voorraad, dus we moeten het anders doen.

Met het 'nieuwe normaal' zijn er ook bij ons werkplekken ingericht, daardoor is de hartstikke handige tafel die we normaal gebruiken bezet. Maar: flexibel als we zijn wordt ónze flexplek een workmate...tja, het kan erger tenslotte en zo 'werkt' het ook.

Het blijft niet bij de strengen Dutch Merino, we willen ook andere garensoorten kunnen aanbieden. Welke soorten dat moeten worden bepalen we door er mee te gaan breien: voldoet het garen aan de steekverhouding zoals we die bepaald hebben, breit het prettig, is het garen goed leverbaar...

Niet alle door ons bedachte garens komen door de selectie. Eén van de garens komt bijvoorbeeld prima uit de test, maar is heel duur en er moet veel tegelijk van worden aangeschaft. Dan - het zal jullie niet verbazen - gaan ook economische motieven een rol spelen en valt zo'n garen toch af. 

We breien verschillende proeflapjes - dat is heel nuttig, écht waar. Jaren geleden schreef ik er al eens een (langere) blogpost over. De inhoud is nog steeds actueel, daarom plaatsen we graag de verkorte versie.

Iedereen weet het eigenlijk wel: Brei een proeflapje voor je aan een werkstuk begint. Ik had er zelf (vroeger) ook altijd een hekel aan. Met het groeien der jaren (het verliezen van wilde haren?) en het verkrijgen van wat meer geduld 'doe' ik er tegenwoordig wel aan.

Ik brei lapjes bij een nieuw patroon - om het in 'mijn vingers' te krijgen - om te zien hoe een garen zich gedraagt, om te bekijken of het wordt zoals ik wil. Ik doe ze ook regelmatig in de (machine)was, zeker als ik twijfel of een garen zal krimpen. Proeflapjes kunnen veel ergernis en nog meer werk besparen.

Brei een proeflapje vooral niet te klein, ik hou zelf minimaal 15 x 15 cm aan, zo kun je gemakkelijk de 10 x 10 cm afmeten die meestal in het patroon wordt genoemd. Het wikkel van de wol of de opgave van de fabrikant op de website geven een indicatie voor de hoeveelheid steken die je ongeveer op moet zetten.

Heb je minder steken in je 10 x 10 cm? Gebruik dunnere breinaalden en probeer opnieuw.

Heb je meer steken in je 10 x 10 cm? Gebruik dikkere breinaalden en probeer opnieuw.

Met de proeflapjes in de aanslag kunnen we 'door naar de volgende ronde'.

Wordt vervolgd

'Dingetjes' en de ene kwaliteit is de andere niet

In de vorige post berichtten we over de vracht vachten die Janny van Wolboerderij Blij Bezuiden naar Italië stuurde. Dat is nog best een 'dingetje'; wat er wordt opgestuurd en hoeveel (méér dan een paar schapenvachten want anders beginnen ze er niet aan) - en wat voor garen wil je dat er van die vachten wordt gemaakt en hoeveel - en wat voor kleuren en (jullie raden het al) hoeveel... een heleboel 'dingen' waar een ei over moet worden gelegd voordat een wasserij, spinnerij en/ of ververij voor je aan de slag gaat.
Daarbij komt nog een 'dingetje'; lang niet alle spinnerijen kunnen de fijne merinovezel spinnen tot een mooi garen. We kunnen er op dit moment in Europa een drietal verzinnen, maar geen enkele in Nederland en een ander 'dingetje': de spinnerij moet ook ruimte (lees: een tijdvak) voor je hebben.
En een laatste 'dingetje', maar wel een hele belangrijke: het milieu moet zo weinig mogelijk worden belast in het hele proces.

Jullie zien het: het leven van een schapenhouder gaat niet over rozengeur...wel over schapenmest 😉, kijk maar:

Maar zoekt en gij zult vinden zegt het spreekwoord en zo is het ook. Enkele jaren geleden werden de eerste kilo's wol naar Engeland gestuurd. Dan begint het lange wachten, er gaat namelijk maanden overheen voordat je wat retour krijgt en dan is het ook nog spannend hoeveel dat dan is. Er vallen heel veel kilo's vuil en vet uit de vacht af (zowel letterlijk als figuurlijk), hoe beter de kwaliteit die je inlevert hoe meer er overblijft. De eerste zending zag er goed uit, dat geeft moed. Maar bij een volgende aflevering waren er weinig kilo's en meters wol over van de geleverde vachten, terwijl de kwaliteit van de vachten hoger was. Bovendien was het garen niet zo mooi gelijkmatig gesponnen als je zou verwachten met merino.

Daarom wordt er opnieuw gezocht en zo reizen er in maart 2020 een heleboel vachten naar Italië. Het hele bereidingsproces van het garen volgt daar een GOTS-gecertificeerd traject. Dan gaat Italië op slot, Covid grijpt ernstig om zich heen en iedereen moet thuisblijven. Daar liggen de vachten...Als Italië weer open gaat beginnen de vakanties aldaar. De vachten blijven dus liggen waar ze liggen. En zo komt het dat we ruim 9 maanden verder zijn voordat de eerste konen met Dutch Merino in het Zeeuwse arriveren.

Wat is dat spannend, de eerste strengen:

We kunnen jullie vertellen: het was het wachten waard. Wat een prachtig garen is ervan gemaakt. Na de eerste proefbrei komt er meer garen, deze keer vacuüm verstuurd - zo past het door de brievenbus.

Helaas is de eerste zending vanuit Italië niet voldoende om de eerste proeftrui van te maken. Daarom graven we dozen en lades uit en besluiten we om toch ook het garen uit Engeland te gebruiken. Dat is maar goed, want op het moment dat we dit schrijven is de volledige levering nog niet binnen.

Tegelijk kunnen we daardoor de beide kwaliteiten goed vergelijken, ze zitten in één kledingstuk. Op de foto hieronder zien jullie een stukje breisel van het Engelse garen (het onderste vergrootglas) en het Italiaanse garen (het bovenste vergrootglas). 

Jullie zullen het begrijpen: wij gaan voor de Italiaanse kwaliteit!!

Wordt vervolgd