woensdag 18 september 2013

Dilemma: Arnemuids of Vlissings?

We hebben het beloofd: we komen terug op de trui van 'De Pruis'.

In een eerder berichtje over Vlissingen lieten we twee foto's zien. Eén van Jacob van Belzen en één van de redders en geredden van de Dorus. Op beide foto's is dezelfde trui te zien, met kabels en gladde tussenstukjes. Het telpatroon staat hier. 
In dit stukje schreven we dat de trui voorlopig benoemen als 'Vlissingen'.

Een week geleden duikt er opnieuw een foto op, uit het archief van de Historische Vereniging Arnemuiden. Jeanet vindt de foto en maakt ons er op attent. Op de foto staan twee onbekende jongetjes waarvan de rechter een trui met kabels aan heeft.

Foto: Historische Vereniging Arnemuiden

Allereerst voelen we opluchting: het patroon - wat moeilijk was te zien op de twee eerdere foto's - lijkt goed geïnterpreteerd: een kabel naar links, gladde tussenstukjes met een averechte toer en de kabels doorbreien tot bovenaan de schouder.

Foto: Wiki
Tegelijkertijd staan we nu voor een dilemma. Dit klinkt overigens erger dan het is. De 'originele' truien worden door ons steeds genoemd naar de vloot waar wij ze voor het eerst vinden. Van zoon Schroevers (oranje pijl) weten we zeker dat hij op de Vlissingse vloot voer. Daarom: Vlissingen.
Van Jacob van Belzen weten we zeker dat hij op de vloot van Maassluis voer. De vissers daar droegen meestal een ander soort trui. Daarom niet: Maassluis (dat viel bovendien niet onder de Zeeuwse vloot).

Foto: Historische vereniging Arnemuiden
Jacob van Belzen (alias De Pruis) met zijn twee zonen

Het jongetje met de kabeltrui aan op de nieuwe foto is een voor ons onbekend jongetje. De foto is gemaakt rond 1900, dat kunnen we met zekerheid stellen. Het is mogelijk dat het knaapje uit Arnemuiden komt, maar het is net zo mogelijk dat hij in Vlissingen woont. In de periode rond de vorige eeuwwisseling verhuizen veel Arnemuidse vissers naar Vlissingen. De Nooijer, Meerman, Van Belzen, Marijs, Schroevers..... al deze Vlissingers hebben hun wortels in Arnemuiden.

Noemen we de trui nu Arnemuiden of houden we het op Vlissingen? Met het laatste doen we wel recht aan ons eerder ingenomen standpunt: de foto noemen naar de vloot waar we die het eerst vinden. Het feit dat er nu drie foto's bekend zijn waarop deze trui voorkomt bevestigt in ieder geval dat het geen ééndagsvlieg is. Wij houden het voorlopig op: 'Vlissingen'.

Dan de cliffhanger van afgelopen week:

Binnen de kring waarmee wij zoeken naar visserstruien was al een paar keer de gedachte opgekomen: "zouden er in België ook visserstruien zijn gedragen?" Dan bedoelen we (natuurlijk) niet de Engelse of geweven truien, zoals die in Antwerpen werden verkocht. Die zullen de Belgen ongetwijfeld ook hebben aangeschaft.

De zoektocht in Zeeland is nog lang niet klaar, maar soms loont het de moeite je gedachten ook al eens over een volgende stap te laten gaan. Wij gaan er voorzichtig van uit dat de handgebreide visserstruien ook langs de Belgische kust voorkwamen. Een aanwijzing daarvoor hebben we nog niet gevonden, en we weten ook nog  niet goed waar te beginnen (ja, aan het scheepvaart museum in Antwerpen en het visserij museum in Oostduinkerke hebben we al gedacht ;-).

Komt de Franse dame uit het vorige berichtje langs onze kraam. Zij is al lang woonachtig in Nederland en getrouwd met een Nederlandse man. Dat maakt de communicatie een stuk eenvoudiger. (Vooral het Frans van Anja is niet zo geweldig.)
Deze dame bekijkt de voorbeelden die er liggen, pakt de Arnemuidse blokjes en zegt: "Die droegen de vissers bij ons ook." Vraagt Anja: "Ja, u bedoelt de glad gebreide truien, of die met Bretonse strepen?"
Dame: "Nee, die bedoel ik niet. De vissers droegen bij ons (ik kom uit Bretagne) gebreide truien in rechte en averechte patronen."
Dit bevestigt ons vermoeden dat dergelijke truien langs de hele Noordzeekust  en naar nu blijkt zelfs nog zuidelijker werden gedragen.

zondag 15 september 2013

'Visserstruien' door Stella Ruhe

Ergens afgelopen oktober lopen drie Zeeuwse vrouwen gezellig samen rond te snuffelen op de KreaDoe Beurs in Utrecht. Twee van de drie dragen een zelfgebreide Arnemuidse visserstrui.
Onverwacht worden ze over die truien aangesproken door een onbekende vrouw … en vindt er een spontane ontmoeting plaats en tussen Anja Geldof, Jeanet Jaffari en Stella Ruhe!

Jeanet Jaffari en Stella Ruhe

Al snel blijken zowel Stella als Anja (en Stefanie) gelijktijdig en onafhankelijk van elkaar bezig zijn met onderzoek naar het fascinerende culturele erfgoed van de visserstruien. Stella is druk bezig met het samenstellen van een nieuw boek over visserstruien uit heel Nederland. Ze is daarmee al in een vergevorderd stadium. Anja en Stefanie zijn sinds een jaartje samen op speurtocht. Hun zoektocht beperkt zich alleen tot het Deltagebied van de Schelde en is te volgen op dit blog: ‘Zeeuwse Vissertruien’.

En nu… nu ligt het boek van Stella Ruhe in de winkels.



Wij zijn natuurlijk reuze nieuwsgierig of Stella misschien vondsten op ‘onze’ Zeeuwse eilanden gedaan heeft die voor ons nieuw zijn... of andersom.. onze ontdekkingen zijn uiteindelijk voor iedereen vrij te lezen op ons blog ;)



Naast heel veel informatie en mooie verhalen over het vissersleven uit vroeger tijden en hoe de visserstrui gebreid wordt, vinden we in het boek truien uit de volgende Zeeuwse plaatsen:


Bruinisse, Tholen, Yerseke, Arnemuiden en Terneuzen.



We herkennen meteen de bekende foto’s uit Bruinisse en Brouwershaven. Stella heeft een patroon ontwikkeld uit de foto van de Brouwse vissers.



Vervolgens komt Tholen: we wisten al dat het Thoolse Hart een plaatsje in het boek zou krijgen. Na een lange speurtocht is deze bijzondere trui terug gevonden via een foto van Stoffel Schot, die bewijst dat deze trui ‘echt’ bestaan heeft!

Stoffel Schot

Nieuw voor ons is de trui die Stella Tholen 2 noemt. 



De foto van deze onbekende visser is afkomstig uit de collectie van De Meesstoof. Wij hebben in Tholen nog niemand kunnen vinden die ons kan vertellen wie de man op de foto is en waar de ‘plesse’ zou kunnen zijn waar hij is gefotografeerd. In Bruinisse vinden we in het museum een soortgelijke trui bij een visser die zeker ‘van Bru’ was en die ook op die vloot voer. Mogelijk moeten we met bovenstaande foto verder zoeken richting Duiveland.

Uit Yerseke destilleert Stella maar liefst vier truien! Ze heeft in de Collectie van het Museum van Vlaardingen een prachtige foto gevonden waarop diverse zelfgebreide visserstruien te zien zijn.



Net als wij vindt ze in Yerseke de kabeltrui, in het boek de Yerseke 3 genoemd. Op ons blog heet deze trui de ‘Wevelingen’, al zijn de details iets verschillend.

Stella beschrijft in de Yerseke 1 en 2 een zgn. 'gladde' of ‘fabriekstrui’ met het Godsoog en een Blokjestrui, bekende patronen die vaak op foto’s voorkomen in het hele Deltagebied. Wij zouden ze dan ook niet specifiek Yese’s willen noemen…



De Yerseke 4 is een prachtige trui waarin verticale banen gerstekorrel afgewisseld worden met een kabel, een voor ons nieuw patroon uit dit vissersdorp.

Dan het verhaal van Arnemuiden, waar de Slangentrui en de Blokjestrui natuurlijk bekend geworden zijn door het geweldige fotoproject!



Het verhaal van de trui van 'De Pruis' (visser Jacob van Belzen) die Stella de Arnemuiden 3 noemt, is minder simpel dan je zou denken. Daar komen wij in een volgende logje graag op terug.

Jacob van Belzen, De Pruis genaamd, met zijn zoons

Nieuw voor ons is de trui een visserman uit Terneuzen, gevonden in het Katwijks Museum. Stella beschrijft een eenvoudige trui die gedragen werd door Arie Stroo, te zien op een foto die wij nog niet eerder zagen…  



Wat vooral uit dit boek blijkt is dat je haast niet in hokjes kan denken, hoe graag wij dat ook willen. Vissermannen kwamen overal, of voeren op schepen uit andere havens... Ze droegen daarom ook meer dan eens truien die overal vandaan zouden kunnen komen. Hoe zou je anders Zeeuwse vissers op foto’s kunnen vinden uit bijvoorbeeld Katwijk of Vlaardingen ;)



We vinden het bijzonder dat er ook een Engelse uitgave van dit boek is uitgekomen. Hiermee brengen uitgever en schrijfster tot uitging dat de lange geschiedenis van het breien van visserstruien niet alleen voorbehouden was aan het Nederlandse taalgebied, maar aan het hele kustgebied langs de Noordzee.

Het leuke is dat het onderzoek naar de visserstruien nog steeds door gaat. Er blijven steeds nieuwe feiten boven water komen. Het boek van Stella zal beslist meehelpen om dit ‘vergeten werkgoed’ opnieuw in de belangstelling te plaatsen.
Bovendien is het ook gewoon een prachtig boek om te lezen en te bekijken. We vinden het dan ook een waardig opvolger van het boek van Henriette van de Klift! 

zondag 8 september 2013

Terugblik Duurzame Markt Tholen

Op uitnodiging van de Natuurvereniging Tholen 'Rubia Tinctorum' staan we op zaterdag op de duurzame markt in Gorishoek (Scherpenisse). Mensen, wat was het gezellig en wat was het druk. Wij staan in een grote schuur. Dat is een prima plaats, want zo hebben we gelijk een aantal tafels en stoelen tot onze beschikking.


Omdat deze markt tegen een camping aan 'leunt' zijn we er van uit gegaan dat er veel kinderen komen. Daarom hebben we materiaal meegenomen om pomponnetjes te maken. Dat blijkt een goed idee te zijn. Tientallen kinderen maken nog meer pomponnetjes.

Het is maar goed dat Anja hulp heeft van haar oudste dochter en schoonzus, want ook aan de info tafel is het druk. Onze roem (ha, ha) blijkt ons vooruitgesneld. Een week eerder was het braderie in Tholen. Daar werd verteld dat de Zeeuwse visserstruien en Tikkeltje Zeeuws op deze markt zullen staan. Een aantal belangstellenden is speciaal voor ons naar Gorishoek gekomen. Niet alleen Nederlandse klanten maar ook Belgische en zelfs Franse.


Pakketjes voor de verkoop hebben we vandaag niet bij ons. We geven info over hoe de visserstruien worden gebreid en de voordelen van continentaal breien. Deze methode wordt ook door ons gedemonstreerd. De meegenomen visitekaartjes zijn in een mum van tijd op. Tjonge, dat hadden we niet verwacht.

Door de grote drukte lukt het ons niet om foto's te maken. Gelukkig hebben we er nog drie 'getrokken' met een smartphone. De dame is in Thoolse streekdracht. Daarvan had elk dorp zijn (haar) variatie.



En... één van de Franse dames heeft een verrassing voor ons. Die verrassing geeft antwoord op iets wat wij al dachten, maar nog niet bevestigd hebben gezien. Met deze cliffhanger sluiten we af.

dinsdag 3 september 2013

Duurzame Markt Tholen

Aanstaande zaterdag, 7 september, is bij de Pannekoekerij op Camping Gorishoek nabij de Oosterschelde op het eiland Tholen de 6e lustrumviering van de natuurvereniging Tholen 'Rubia tinctorum'.

Het thema van deze dag is: Duurzaam. Daar passen de visserstruien natuurlijk uitstekend bij. Als je die draagt kan de verwarming zeker een graadje lager (alhoewel, bij ons is die verwarming al in geen maanden aan geweest).



Wij zijn daar aanwezig tussen 11 en 16 uur. Nu niet om informatie te vragen, maar om die te geven. Toegang is gratis.