Vroeger…

Iemand vroeg me laatst: “Wat vinden jullie daar nou leuk aan, aan dat ouwe werkgoed?”

En dat met een gezicht waarop duidelijk af te lezen viel dat de steller van de vraag er echt helemaal niks van snapte..!

Wat wij toch zagen in die ouwe vieze werktruien, gedragen door allang overleden vissermannen en dat ook nog in een tijd waar je echt niet meer naar terug zou willen. Armoede, keihard werken, honger, afzien, en altijd maar hopen op een goede vangst en een beter bestaan…

Op een of andere manier, zonder te willen romantiseren, zijn wij geraakt door het leven van de vissersgezinnen van toen. Mensen, net als jij en ik, alleen levend in een tijd en wereld waarin luxe niet bestond.

Soms, wanneer we in Arnemuiden, of Tholen zijn en oud-vissers spreken (of hun vrouwen) dan is die tijd nog helemaal niet zo lang geleden. Mensen in de leeftijd van onze ouders en grootouders die nog meegemaakt hebben dat de vis duur betaald werd. Die van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat garnalen moesten pellen of met vis moesten leuren door de stad. Die dagenlang op hun kleine houten bootjes in weer en wind voeren, de blaren op hun handen werkten en oh zo dankbaar waren dat ze weer veilig aan wal kwamen.

Het is ook een tijd waarvan een aantal van deze mensen, die het nu gelukkig zo veel beter en makkelijker hebben, niet altijd begrijpen waarom we daar meer over willen weten.

Zij willen niet echt herinnerd worden aan de armoede en het harde leven van toen, waarin ze vaak als tweederangs volk behandeld werden. Zij willen mee in de vaart der volkeren en laten zien dat ze nu ook een modern en rijk leven leiden en.. net zo goed zijn als een ander.

Toch, als je door gaat vragen, komen ook warme en mooie herinneringen naar boven. Over de onderlinge banden, die sterk waren. Over de hulp die de mensen elkaar boden, de gemeenschapszin en over het beschermde leven in een klein vissersdorp…

Vanwege al die verhalen, die ons een zo mooi beeld geven van hoe mensen meebewegen in een veranderende wereld, blijft deze speurtocht ons zo boeien.

Niet alleen vanwege het zoeken zelf, dat zo leuk blijft.. of de brei technische kant van al die patronen en truien, dat zo geweldig interessant is.

Maar juist… door de verhalen over de mensen zelf..!

Daniël Hoogstad en een oproepje

Eerst graag jullie aandacht voor het volgende, we doen nogmaals een oproep: 
Inmiddels hebben we twee truien uit Zeeuws Vlaanderen kunnen reconstrueren. Helaas, helaas, de Philippiense trui hebben we nog steeds niet kunnen maken. Is er dan écht niemand die een foto heeft waarop de trui beter te zien is dan op dit exemplaar???

Visserstrui Philippine

We zouden zo blij zijn met een reactie :-)

Dan gaan we verder waar we gebleven waren:
We bloggen al eerder over hem, de grondlegger van de Bressiaanse vissersvloot: Daniël Hoogstad. Inmiddels hebben we ook zijn trui gereconstrueerd. Hou vooral in het achterhoofd dat we maar één afbeelding hebben van deze man. Bovendien is die afbeelding geen 'echte' foto, maar een ingeschilderd exemplaar.

Toch denken we dat we een aardig beeld kunnen schetsen:

1. de trui heeft kabels en bredere ribbels
2. aan de voorkant is een deel van het borststuk in tricotsteek. Daarop zijn de initialen van Daniël gemaasd.
3. over de mouwen weten we niets. We hebben ze nu in tricotsteek gebreid. Met kabels of ribbels is natuurlijk ook leuk, maar dit blijft giswerk.

De gebreide mini geeft een aardig beeld:

Wat een leuke trui is dit. Heel anders dan de andere Zeeuwse truien. Dit komt niet alleen door de initialen. Deze trui heeft een kabel naar rechts. Het is in Zeeland de eerste trui die we met zo'n kabel tegenkomen. Alle andere truien hebben een kabel naar links.

Op de borst niet de initialen van Daniël, maar de eerste letters van de achternamen van de peetmoeders (bloos, mogen we onszelf inmiddels zo noemen?) van de Zeeuwse visserstruien.

Het borststuk van het achterpand is helemaal in ribbels gebreid. Dit is het meest waarschijnlijke, maar zeker weten doen we dit natuurlijk niet.

Om er voor te zorgen dat het lijf niet te veel in elkaar trek hebben we aan het begin van de kabels in elke steek 1 steek gemeerderd. 3 steken van het boord worden dan 6 steken van de kabel. Aan het einde van de kabel minder je die steken weer.

Nogmaals België

Zoals we eerder al lieten weten is Monique voor visserstruien op pad gegaan in België. Ze heeft héél véél gevonden, in allerlei musea en museumpjes. Maar wat ze niet vond?? Zelfgebreide visserstruien.

Nieuwpoort, ca 1909
(De Zuttere)

Op de meeste foto's hebben de vissers oliegoed aan of een kiel. Soms is er wel te zien dat er een trui onder zit. Of dat dan een Engelse trui is of een zelfgebreide blijft de vraag. Via via komt Monique in contact met een dame uit Oostende. Zij vertelt het volgende:

Nog meer raadsels in Yerseke

Gaandeweg de zoektocht lijkt het of we steeds minder weten in plaats van meer. Of zijn we misschien te kritisch?

Al eerder lieten we jullie weten over ons dilemma: we noemen een trui naar de eerste plaats waar we die vinden. Maar is dat wel terecht? Waar wij nu tegen aan lopen is het volgende:

In het Zeeuws archief duikelen we deze foto op:

De foto is gemaakt in Yerseke. De datering is erg breed (lang?): ergens tussen 1900 en 1915 (we vinden verschillende dateringen) en uitgegeven als prentbriefkaart door uitgeverij F. Sandijck.

Nu komen de raadsels: de foto is gemaakt in Yerseke, daarover is weinig twijfel. Dan zullen de mannelijke personen op de foto ook wel van 'Yese' zijn. Is dat zo? Of toch niet?? Er staan verschillende truien op de foto. Ze wijken echter allemaal af van de truien die we eerder vonden op Yerseke: druk bewerkt en daardoor gebreid van veel wol, dus duur.

Wat is er te zien? Bij de witte pijlen: de jongen op de voorgrond heeft een gladde trui met visnet, wieber, diamant of ruit aan. De man er achter, met de pijp, vermoedelijk ook. De jongeman en de jonge jongen bij de blauwe pijl hebben allebei een blokjestrui aan. Die vinden we ook in Tholen én in Arnemuiden.

Nu kunnen we conclusies trekken óf vragen stellen. Wij besluiten tot het laatste:

1. Is de visnet trui specifiek voor Tholen, of werd die ook op andere plaatsen in de provincie gedragen?
2. De blokjes: we vinden ze in verschillende vormen. Is dit de variant van Yerseke, of is het er één van Arnemuiden of Tholen?
3. Blijkt ons (oude) idee dat niet zozeer de plaats maar juist de vrouw die de trui breit bepaald wat er gemaakt wordt (en heeft de visser misschien een beetje inspraak)?
4. Óf: zijn de mannen op bovenstaande foto helemaal niet afkomstig van Yerseke, maar komen ze (oorspronkelijk) uit Tholen??

Dat we vraag 4 stellen heeft een reden. We weten na het doorzoeken van de databank Zeeuwen gezocht dat er rond 1900 twee kleine gezinnen Schot verhuizen van Tholen naar Yerseke: Hendrik Schot, gehuwd met Cornelia Deurloo en Johannes Schot, gehuwd met Adriana Kuijper. We weten ook dat beide echtparen één of meer zoons hebben (of krijgen) in Yerseke.

We hebben al verschillende lijntjes uitgezet, maar tot nu toe geen antwoord: wie zijn  de mannelijke personen op de foto? Misschien helpt het ons weer een stukje verder. Daarom: als jullie iets weten, denken of verzinnen (hoe gek het ook is) laat het ons weten!

Aan het begin van het weekeinde willen we jullie het volgende patroon (tot nu toe alléén gevonden in Yerseke ;-) meegeven: lopend want. Deze trui vinden we op verschillende foto's uit Yerseke. En hoewel de kwaliteit meestal erg matig is, is de lichtval van deze precies goed:

 

Beide foto's zijn details van afbeeldingen afkomstig uit de Zeeuwse Bibliotheek / Beeldbank Zeeland.

Het patroon bestaat uit een afwisseling van kabels en gladde banen. Wij hebben dit 'lopend want' genoemd. Voor zover wij het hebben kunnen vinden zijn de mouwen glad gebreid, in tricotsteek. Maar wat let jullie om ook de mouwen in het patroon te breien? Het is nu tenslotte niet anders dan vroeger: we breien wat we mooi vinden :-)

Interview in de Wereldregio

Enkele weken geleden werden Afnja en Stefanie geïnterviewd door Gert van Engelen, onderzoeksjournalist en schrijver voor 'Wereldregio', de streekkrant voor Schouwen en Duiveland.

Na een goed gevulde morgen en contact met de uitgever is besloten dit interview in twee delen te plaatsen.

Wij vonden het best spannend, wat wordt het voor verhaal? Voor iedereen die niet op Schouwen of Duiveland woont: dit is de link naar deel 1. Je vindt ons op pagina 12.
Het tweede deel van het interview vind je hier , ook op pagina 12.

Het wordt een boek!!

Nu het onderzoek naar de visserstruien in de Zeeuwse Delta langzaam ten einde lijkt te lopen, beraden Anja en Stefanie zich wat te doen met alle mooie vondsten en verhalen.

Na lang wikken en wegen hebben we uiteindelijk tóch besloten om er een boek van te gaan maken.

Ons oorspronkelijke idee was om de zoektocht naar de Zeeuwse visserstruien via ons blog te delen. 

Mede omdat de patronen die we ontdekken behoren tot het cultureel erfgoed en naar ons idee niet bedoeld zijn om er geld aan te verdienen.

Maar.. inmiddels hebben we zoveel moois ontdekt en zoveel bijzondere verhalen gevonden dat we alleen publicatie op ons blog wat kwetsbaar vinden. Stel je voor dat internet ooit eens uitvalt ;) dan zou alles verdwenen zijn!

De eerste ideeën voor het boek zijn inmiddels uit de pennen gerold.

Maar.. er zal nog veel werk moeten volgen. Het is dan ook nog niet helder wanneer ons boek uitgegeven zal worden. Zodra dit bekend is laten we dit natuurlijk zo spoedig mogelijk weten.

De werktitel van ons boek is inmiddels vastgelegd: 

‘Visserstruien uit de Zeeuwse Delta.. en hun Verhalen’ 

Ondertussen gaan we door met het speuren naar losse eindjes.

Zierikzee bijvoorbeeld. Stamboomonderzoek heeft meer informatie opgeleverd over de wijdverbreide vissersfamilie Schot uit Tholen, waarvan er drie broers in ca 1910 naar Zierikzee verhuisden. Zij namen ‘hun’ Thoolse truien mee en nu rest ons nader onderzoek. Is wat we op de foto’s zien een ‘verbasterd’ patroon van de Thoolse trui, of zorgt de verhuizing voor een nieuwe visserstrui?

Ook Philippine blijft lastig. Hier vinden we fotomateriaal wat zo ‘onleesbaar’ is, dat nader onderzoek richting Vlaamse kust nodig is.

Uitgebreid onderzoek in Breskens heeft al 1 trui opgeleverd. Momenteel zijn we bezig met het ontleden van een tweede exemplaar. Het blijft soms erg lastig, gelukkig worden we steeds meer ervaren in het ‘lezen’ van oude foto’s!

Ook komen er vanzelf leuke dingen op ons pad!

Zo werden Anna en Lupineke afgelopen week geïnterviewd door een journalist van de Schouwse weekkrant Wereldregio. 

En zijn we benaderd voor het geven van een lezing over de Thoolse truien.. op het eiland Tholen natuurlijk! Aangezien dit niet tot ons dagelijks werk behoort vraagt dit ook enige voorbereiding.

Dus, voorlopig zijn we nog wel even bezig ;)!

De Schotten van Zierikzee

De zoektocht voert ons verder naar Zierikzee. Een lastige bijkomstigheid is dat veel beeldmateriaal van Schouwen en Duiveland (het waren, ooit, twee eilanden) niet gesorteerd is per plaats. De zoektermen 'visserij', 'haven', 'mossel(s)' en wat je nog meer kunt bedenken leveren veel beeldmateriaal van Bruinisse en Brouwershaven. Of we vinden de haven van Zierikzee, mét schepen maar zónder mensen......

fotograaf onbekend

Toch hebben we een tipje van de sluier kunnen oplichten. We weten al dat de familie Schot uit Reimerswaal via Bergen op Zoom en Tholen naar Zierikzee en Bruinisse verhuisde. Deze connectie vinden we terug in de truien van Tholen en Bruinisse, ze lijken verdacht veel op elkaar.